लिल्या फोर एव्हर

लिल्या फोर एव्हर -

हे परिक्षण समिक्षण वगैरे काहीच नाही ज्या काही सिनेमांचे परिक्षण समिक्षण करण्याच्या जवळपासही मी नाही त्यातला हा एक.

कथा
सिनेमा सुरु होतो तेंव्हा मार खाल्लेली ओठातून रक्त येत असलेली लिल्ल्या पळत जातांना दिसते. आणि मग सिनेमा मागे मागे जातो.
लिल्या (ओक्साना अकिन्शिना) एक सोळा वर्षाची मुलगी आहे. ती एस्टोनिया (रशिया) मध्ये राहते. तीची आई तीला एका डेटींग एजंसी द्वारे हाती लागलेल्या नवीन बॉयफ्रेंड बरोबर अमेरिकेला चालली आहे. तीच्या आई सोबत अमेरिकेला लिल्ल्यालाही अमेरिकेला जायचे आहे.

आई सांगते की मी आधी पुढे जाते मग मागून मी तुला बोलावून घेईन. लिल्ल्याला वाईट वाटते पण तरीही आई निघून जाते. लिल्ल्या वाट बघत राहते. काही दिवसात हे स्प्ष्ट होते की अमेरिकेहून काहीच येणार नाहीये आणि लिल्ल्या आता एकटीच येथे राहिली आहे. तीला वालोद्या नावाचा एक अकरा वर्षांचा मुलगा भेटतो. याला त्याच्या विचित्र वडीलांनी घरातून हाकलून दिलेले असते. आपले वडील असे का आहेत हे त्याला कळत नाही.
रस्त्यावर आलेला वालोद्या व लिल्ल्या एकत्र होतात. जणू काही एक छोटेसे कुटूंबच. एकमेकांना मानसिक आधार देण्याचा प्रयत्न करतात.


एक दिवस मजा म्हणून ती व तीची मैत्रीण नताशा एका क्लब मध्ये जातात. तीथे नताशा एका माणसा सोबत झोपण्याचा निर्णय घेते. त्यातून तीला बरेच पैसे मिळतात. लिल्ल्या मात्र या सगळ्यातून अलिप्त राहणेच पसंत करते. घरी येवून झोपलेली असतांना रात्री अचानक नताशाचे आईवडील तेथे येतात व तीला पैसे हातात देउन सांगतात की आम्हाला 'असे पैसे' नकोत. लिल्ल्या काहीच कळत नाही.
दुसर्‍या दिवशी नताशाला विचारल्यावर नताशा सांगते की तीने स्वता:चे नाव वाचवण्यासाठी वडीलांना खोटे सांगितले की लिल्ल्याने असे करून हे पैसे मिळवले आहेत. चिडलेली ल्लिल्ल्या अस्वस्थ होते व ते पैसे कचर्‍यात फेकून देते. हे सगळ्या गल्लीत पसरते व लिल्ल्याला सगळे चिडवायला लागतात.

काही दिवसातच तीच्या पैसे न भरल्याने अपार्टमेंट ची वीज कापली जाते. खायलाही काही उरत नाही. मेणबत्ती वर काही उबही येत नाही. नाईलाजाने अस्वस्थ लिल्या काही दिवसातच पैसे नसल्याने एका क्लब मध्ये वेश्या व्यवसायाचा मार्ग पत्करते.

एक दिवस तीला एक माणूस भेटतो. तो तीला स्वीडन मध्ये नोकरीचे अमीष दाखवतो. या जगातून बाहेर पडून आता तरी जगायला मिळेल या आशेवर ती जायला तयार होते. खोट्या पासपोर्ट च्या आधारवर हे सगळे घडते. इकडे वालोद्या खूप अस्वस्थ होतो. मात्र लिल्ल्याही तीच्या आई प्रमाणेच वालोद्याला सोडून स्वीडन ला जाण्याचा निर्णय घेते.
स्वीडन मध्ये नोकरी हे स्वप्नच ठरते तीथे तीला जबरी वेश्या व्यवसायाला लावले जाते. एका मागून एक बलात्कार होत राहतात. लिल्ल्याला वेड लागायचेच बाकी राहते.
इकडे रशिया मध्ये वालोद्याला त्याचा एकमेव मासिक आधारही गेल्याचे सहन होत नाही व तो आत्महत्या करतो.

लिल्ल्या एकदा पळून जाण्याचा प्रयत्न करते, पण तीला पकडून बदडून परत आणले जाते. या सगळ्यात वालोद्या तीला देवदूताच्या रूपाने स्वप्नात भेटत असतो.
तो तीला परत पळून जाण्याचा सल्ला देतो. व ती तसे करते, पळत सुटते. पण अनोळखी प्रदेशात भाषा येत नसतांना प्रचंड मार खाउन डोळे सुजलेले असतांना तीला पाण कुठे जातो आहोत याचे ही भान रहात नाही. इथेच सिनेमा सुरु झाला होता.

सिनेमाच्या शेवटी वालोद्या व लिल्ल्या दोघेही देवदूत झाले आहेत. सगळ्या क्रूर जगापासून दूर वालोद्या व लिल्ल्याच्या आवडत्या गच्चीवर आनंदाने खेळतांना दिसतात.

---
सिनेमा संपल्यावर प्रचंड अस्वस्थता या बरोबरच अनेक प्रश्न मनात येत राहतात. आशाने, स्वप्नाने भरलेल्या डोळ्यांचा, लिल्ल्याचा चेहरा आईचे सोडून जातांना लिल्ल्याचा आकांत... डोळ्यापूढून हलतच नाही.

लिल्ल्याच्या आईचेही असेच झाले असेल का हा प्रश्न आपोआपच मनात येतो. ती खरंच अमेरिकेला गेली असेल का? लिल्ल्या हा आजच्या देशांतरावर व शरणागतांच्या प्रश्नावर असलेला कंटेंपररी सिनेमा आहे असे जाणवते. कोणताच आधार नसलेल्या लोकांसाठी कोणत्याही देशात गेले तरी आयुष्य तसेच पिळवणूकीचेच असते. रशियाच्या आजच्या समाजाचे दर्शन हादरवणारे आहे. लुकास मूडीसन हा दिग्दर्शक एक क्रूर पण खरा अनुभव देउन जातो. सिनेमा नसून ही एक डोक्युमेंटरीच आहे असेही म्हणायला हरकत नाही. इतके का हे भांडवलवादी पुरूषी जग निर्दय बनत चालले आहे? पैश्या साठी होणारा मानवी व्यापार व त्यात दिसलेल्या मानवी क्रौर्‍याने अस्वस्थ होत जातो आपण. एका छोट्याश्या मुलीला जगण्यासाठी कोणतेच बळ हे जग देउ शकत नाही का? कुठलाच आधार मिळू नये का? असी आजही घडतेच आहे... हे कधी थांबणार आहे सगळे...? नक्की कुठे चाललो आहोत आपण?


लेखक/दिग्दर्शकः लिकास मूडीसन
इ.स. २००३
भाषा: रशियन/स्वीडीश
प्र.भू.: अक्साना अकिन्शीना(लिल्या), अर्त्योम बोगुशार्स्की(वालोद्या), ल्युगोव अगापोवा (आई)

ढीगाने ऍवॉर्डस मिळाले आहेत... क्लोत्रुदी, युरोपियन फिल्म साठी बेस्ट दिग्दर्शक, ऍक्ट्रेस साठी नॉमिनेशन
गिजों फिल्म फेस्टीव्हल चे बेस्ट दिग्दर्शक, ऍक्ट्रेस चे मिळवले.